KARGO bruggen: Rijkswaterstaat en KWS Infra
In het KARGO (Kunstwerken Amsterdam Rijnkanaal Groot Onderhoud) project zijn 8 bruggen in één keer aanbesteed. Alle bruggen waren toe aan renovatie of vervanging en moesten opgehoogd worden om dubbellaagse containervaart te kunnen garanderen. Binnen Rijkswaterstaat werd ruimte gegeven voor een nieuwe inrichting en aanpak. Het was aan aannemer KWS Infra - Mercon om te bepalen of de bruggen vernieuwd of gerenoveerd moesten worden en om de renovatie methode te bepalen.
Marktbenadering/de aanbesteding
Acht bruggen zijn in 2010 door Rijkswaterstaat in een keer aanbesteed, onder de casusnaam KARGO. Het ging om een reguliere aanbesteding; samen met KWS Infra - Mercon, is het project als een samenhangende opgave opgepakt. De acht bruggen over het Amsterdamrijnkanaal waren aan vernieuwing toe en moesten geschikt gemaakt worden voor dubbellaags containervaart. Efficiency was een van de redenen om dit seriematig aan te pakken. Chris Verbogt, projectmanager bij KWS Infra - Mercon en Yke Norg, projectmanager en strategisch adviseur V&R bij Rijkswaterstaat (RWS) vertellen hier meer over.
Achtergrond
Yke Norg (RWS) geeft aan dat het vanuit RWS een organisatorisch portfolio betrof, hoewel dat destijds nog niet zo genoemd werd. Eén RWS-team was bezig met alle 8 bruggen tegelijk. “Voor de marktbenadering bij deze aanpak lagen nog verschillende opties ten aanzien van het contract; zoals achtmaal één brug en één of zelfs meerdere portfolio’s van bruggen. Uiteindelijk is gekozen voor één contractueel portfolio van acht bruggen.” Bij een eerder brugproject van RWS viel de tijdsduur van de uitvoering tegen, daarom werd nu ruimte gegeven voor een seriematige aanpak, ook vanuit het bestuur en management van RWS. “De omvang en de landelijke verkeershinder werden minimaal geacht (voorwaarde in de EMVI) en de efficiencywinst was evident; tegen die achtergrond kon worden gestart met het portfolio.” Het was aan de aannemer om te bepalen of de bruggen uiteindelijk vernieuwd of gerenoveerd moesten worden. In het geval van het laatste, zou de aannemer ook de methode bepalen.
Doelstellingen
Chris Verbogt (KWS Infra) geeft aan dat gezamenlijke doelstelling(en) cruciaal zijn bij het al dan niet kiezen voor een portfolio: “De projectdoelstelling rechtvaardigt een portfolio”.
Voor Rijkswaterstaat waren deze doelstellingen: veiligheid, effectiviteit en efficiëntie. In deze volgorde van belangrijkheid. Het project is in 2010 aanbesteed en kon tot 2016 gerealiseerd worden. Snelheid was geen doelstelling op zich; effectiviteit en efficiency waren dat wel. Doelstellingen rondom duurzaamheid, circulariteit en digitalisering speelden in 2010 minder dan nu en waren toen niet meegenomen. Wel is gekeken of de bruggen opnieuw ingezet konden worden, zonder resultaat. Er was vooral focus op meer veiligheid in combinatie met slimmere organisatie. Inmiddels zijn de RWS-doelstellingen t.o.v. 2010 verder ontwikkeld, mede op basis van ervaringen uit eerdere projecten, waaronder KARGO.
De doelstellingen effectiviteit en efficiëntie zijn met name terug te zien in:
- Het leereffect over de acht bruggen heen, elke brug steeds een stukje beter;
- Minder noodzakelijke voorbereidingstijd bij een volgend object;
- Minder plannen, (kwaliteits-)systemen opnieuw maken;
- Stremmingen verliepen telkens beter;
- Meer kennisdeling;
- Meer rust in het team.
Het was merkbaar dat de personele inzet per brug afnam. Kwantitatief is dit helaas niet getoetst, omdat er destijds minder aandacht was voor performance management.
Ontwerpkeuzes
Het was aan KWS Infra - Mercon om te bepalen of de bruggen vernieuwd of gerenoveerd moesten worden en om de renovatiemethode aan te dragen. Om inzicht te geven in het proces van de vervanging of renovatie van de bruggen is het CMMI-model gebruikt.
Van de acht bruggen bood de inschrijver aan vier bruggen te vervangen en de andere vier bruggen lokaal te renoveren. Dankzij het portfolio en de financiële ruimte, kon KWS Infra een kwalitatief goede hulpbrug ontwerpen om hinder voor scheepvaart en wegverkeer te beperken.
Voorbereiding en realisatie
In de voorbereiding is budget vrijgespeeld omdat niet acht keer een project opnieuw is opgestart. Volgens Chris Verbogt (KWS) is het team door deze portfolio efficiënter aan de slag gegaan, met een groter perspectief dan wanneer het om slechts een brug was gegaan. “Ook met onderaannemers en leveranciers maakte het project door deze schaalvergroting slagen op efficiëntie.”
Chris Verbogt: “In de realisatie hebben we bovendien tijdwinst geboekt. Tijdens de vervanging is slechts tien uur sprake geweest van waterverkeershinder, en dat is uniek. Dit kon alleen omdat er een repeterende factor in zat, de hulpconstructies konden worden ingezet voor alle bruggen en deze konden ook over meerdere bruggen afgeschreven worden.”
Financiën en risico's
Normaliter kost elk project-opstart opnieuw geld, maar door de seriematige aanpak is daar deels op bespaard. Ook konden zowel het eigen team als de onderaannemer en leveranciers efficiënter werken dankzij de schaalvergroting. Er is een investeringshorizon waarbinnen investeringen kunnen worden terugverdiend. Met dat gegeven wordt het pas echt aantrekkelijk voor marktpartijen.
In sommige gevallen (niet in deze projecten) wordt er ook nog tussentijds getenderd. “Daar zit een risico aan verbonden,” meent Verbogt. “In zo’n situatie wordt na elk project geëvalueerd wat goed en niet goed is gegaan. Vervolgens wordt opnieuw aanbesteed. Er bestaat een kans dat je door de tijd die ertussen zit, je team niet kunt vasthouden. En juist dat is cruciaal aangezien het team draait op bepaalde specialisten. En ook zorgt een vast team voor meer stabiliteit en efficiency.”
Samenwerking, houding en gedrag
Zowel Chris Verbogt als Yke Norg geven aan dat de samenwerking prettig is verlopen. Volgens beiden is dat mede te danken aan de afstemming voorafgaand over hoe prestaties en successen gemeten zouden worden. Verbogt: “Door bespreekbaar te maken wat je verwacht en hoe je gaat laten zien wat je aan het doen bent, leg je een goede basis. Doe je dat niet, ontstaat ruis in de samenwerking.”
Aan het begin van het project is volgens Yke Norg (RWS) uitgebreid stilgestaan bij de werkrelatie: “Je gaat een langdurig traject in, zeker wanneer je met meerdere objecten aan de slag gaat.” Het leren van elkaar, zo bleek, werd soms als nieuw en lastig ervaren. Zowel tussen marktpartijen als tussen opdrachtgever en -nemer. “Er zijn daarom tussentijds evaluaties gedaan om punten mee te nemen die van belang waren bij de aanpak van het volgende object. Stabiliteit en open communicatie zijn belangrijk bij langdurige samenwerking; zo kun je blijven voortbouwen. Maar het is goed om reëel te zijn naar elkaar. Zo gaven velen aan dat werkzaamheden op een gegeven moment wat saai werden. Het is goed om hier aandacht voor te hebben. Het biedt namelijk ruimte om nieuwe mensen te laten instromen en ervaring op te doen met deze werkwijze.” Het repeterende karakter van de bruggen van KARGO bood de aannemer zodoende gelegenheid om de samenstelling van het team anders uit te balanceren, medewerkers konden verder leren binnen het project.
Innovatie
Door de acht bruggen te bundelen heeft KWS Infra - Mercon zeer efficiënte hulpconstructies ontwikkeld die bij meerdere bruggen gebruikt zijn. Deze hulpconstructies zorgen voor minimale verkeershinder met minimale investeringen. Binnen KWS Infra - Mercon hebben ze de processen constant aangescherpt gedurende de renovatie van de acht bruggen.
Leerervaringen
KWS Infra - Mercon:
- Lastig in te schatten waar je tegenaan loopt en waar je moet bijsturen. Daarom is flexibiliteit van groot belang; leer (tijdig) van de leermomenten.
- De financiële horizon om te investeren is ideaal (versus aanbesteding brug voor brug). Denk hierbij aan investeren in mensen, (specialisten aannemen / opleiden), optimaliseren van processen, de aannemer.
- Laat één partij de leiding nemen, dat geeft sturing en een duidelijk contactpersoon.
- Het aantal objecten in de serie hangt af van het contract; vanaf 50 miljoen euro per portfolio heb je ruimte in je projectteam. Anders gezegd; voor portfoliotrajecten met een klein contract, zou het werk ook monodisciplinair moeten zijn. Bruggen en sluizen omvatten vaak wel meerdere disciplines, dus ga dan uit van minimaal drie sluizen of bruggen in een portfolio.
Rijkwaterstaat:
- Vooral het strakke schema ten aanzien van stremmingen van de waterweg werkte tegen; namelijk één keer 12 uur per brug. Vanuit het hinderperspectief was hoog ingezet en was dit als contractuele randvoorwaarde opgenomen. Achteraf bezien had voor het uitwisselen van een brug beter 16-18 uur genomen kunnen worden, zonder veel meer hinder voor de scheepvaart.
- Door de seriematige aanpak leerde de aannemer snel, zodat de uitwisseling op een gegeven moment in 10 uur tijd kon plaatsvinden.
- Er waren nagenoeg geen faalkosten; door de herhaling werden er steeds minder tot geen fouten gemaakt.
- En een zeer belangrijk aspect: het wordt een stuk veiliger! Dit komt mede doordat teams op een gegeven moment op elkaar ingespeeld zijn, zodat het soepeler, meer ontspannen en veiliger gaat.
- Doe vooraf proeven, zeker als niet duidelijk is hoe iets jaren geleden is aangelegd of gerepareerd. Dat geeft een duidelijker beeld van bijvoorbeeld wapening op een onverwachte plek in het beton of losse platen.
Wil je ook geïnterviewd worden of ken je een goed voorbeeld: mail naar